نوشابه‌ی رژیمی خوب است یا بد؟ تاثیرات واقعی نوشابه‌ی رژیمی بر سلامتی
نوشابه‌ی رژیمی نوشیدنی معروفی در سرتاسر جهان است؛ به‌ویژه در میان
افرادی که می‌خواهند شکر یا کالری کمتری مصرف کنند. برای شیرین کردن
نوشابه‌های رژیمی، به جای قند، از شیرینکنندههای مصنوعی مانند آسپارتام،
ساخارین و ... استفاده می‌شود.
تقریبا همه‌ی نوشابه‌های شیرین‌شده‌ی معروف، در دو نوع لایت و رژیمی
موجود هستند. امروزه علاوه بر بیماران دیابتی، افرادی که می‌خواهند وزن خود
را کنترل کنند یا شکر مصرفی خود را کاهش دهند هم نوشابه‌ی رژیمی مصرف
می‌کنند.
اگرچه نوشابه‌های رژیمی فاقد قند و کالری هستند، اما درباره‌ی اثرات این
نوشابه‌ها و شیرینکنندههای مصنوعی موجود در آن‌ها نظرات متناقضی وجود
دارد. در این مقاله قصد داریم شما را با تاثیرات واقعی نوشابه‌های رژیمی بر
بدن آشنا کنیم. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
نوشابه‌های رژیمی مغذی نیستند
نوشابه‌های رژیمی ترکیبی از آب کربناته، شیرینکنندههای طبیعی یا
مصنوعی، رنگ‌دهنده‌ها، طعم‌دهنده‌ها و سایر افزودنی‌های غذایی هستند. میزان
مواد مغذی موجود در نوشابه‌های رژیمی کم یا صفر است. برای مثال، ۳۵۴
میلی‌گرم نوشابه‌ی رژیمی فاقد کالری، قند، چربی و پروتئین است و فقط ۴۰
میلی‌گرم سدیم دارد. تمام نوشابه‌هایی که حاوی شیرینکنندههای مصنوعی
هستند، کم کالری یا فاقد قند نیستند. بعضی از نوشابه‌ها، هم حاوی قند و هم
حاوی شیرین‌کننده هستند.
ترکیبات موجود در نوشابه‌ها در برندهای مختلف، متفاوت است. با این حال،
بعضی از ترکیبات تقریبا در تمام نوشابه‌های رژیمی وجود دارند. این ترکیبات
عبارتند از:
- آب کربناته (آب گاز دار): بیشتر نوشابه‌ها از حل شدن کربن دی‌اکسید در آب تحت فشار تهیه می‌شوند.
- شیرین‌کننده‌ها: شامل شیرینکنندههای رایج مانند
آسپارتام، ساخارین، سوکرالوز یا شیرینکنندههای گیاهی مانند استیوا است،
که ۲۰۰ تا ۱۳هزار برابر شیرین‌تر از قند معمولی هستند.
- اسیدها: از بعضی اسیدها مانند اسید سیتریک، اسید
مالیک و اسید فسفریک برای اضافه کردن طعم ترش و تند به نوشابه‌ها استفاده
می‌شود. این اسیدها منجر به فرسودگی مینای دندان می‌شوند.
- رنگ: رایج‌ترین رنگ مورد استفاده در نوشابه‌های رژیمی، کاروتنوئیدها و آنتوسینانین‌ها هستند.
- طعم‌دهنده‌ها: از آبمیوه‌های طبیعی و طعم‌های مصنوعی متنوعی در نوشابه‌های رژیمی استفاده می‌شود؛ از جمله میوه‌ها، توت‌ها، گیاهان و …
- نگه‌دارنده‌ها: نگه‌دارنده‌ها سبب می‌شوند نوشابه‌های رژیمی برای مدت زمان بیشتری باقی بمانند. یک نگه‌دارنده‌ی رایج، پتاسیم بنزونات است.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: بعضی از تولیدکنندگان
نوشابه‌های رژیمی، به نوشابه‌ها ویتامین و مواد معدنی اضافه می‌کنند تا
نوشیدنیها سالم و بدون کالری به نظر آیند.
- کافئین: نوشابه‌های رژیمی مانند نوشابه‌های معمولی، حاوی کافئین هستند. یک قوطی نوشابه‌ی رژیمی حاوی ۴۶ میلی‌گرم کافئین است.
تاثیرات نوشابه‌ی رژیمی بر سلامتی بدن
درباره‌ی اثرات نوشابه‌های رژیمی بر سلامتی نظرات متناقضی وجود دارد. در ادامه به بعضی از این تاثیرات می‌پردازیم.
تاثیر نوشابه‌ی رژیمی بر کاهش وزن
به دلیل اینکه نوشابه‌ی رژیمی فاقد کالری است، تصور اینکه به کاهش وزن
کمک می‌کند، طبیعی است. هر چند تحقیقات ادعا می‌کنند که ارتباط بین
نوشابه‌ی رژیمی و کاهش وزن، ساده و قابل فهم نیست.
چند مطالعهی مشاهده‌ای نشان داده‌اند که استفاده از شیرینکنندههای
مصنوعی و نوشیدن مقدار زیادی نوشابه‌ی رژیمی، با افزایش خطر چاقی مفرط و
سندرم متابولیک همراه است.
دانشمندان ادعا کرده‌اند که نوشابه‌های رژیمی از طریق تحریک هورمون‌های
گرسنگی، تغییر دادن پذیرنده‌های طعم شیرین و تحریک پاسخ دوپامین در مغز،
منجر به افزایش اشتها می‌شوند. نوشابه‌های رژیمی هیچ کالری‌‌ای ندارند،
بنابراین این واکنش‌ها ممکن است منجر به مصرف بیشتر قند یا غذاهای پرکالری
شده و در نتیجه منجر به افزایش وزن شوند.
یک مطالعهی دیگر نشان داد که ممکن است ارتباط نوشابه‌ی رژیمی با
افزایش وزن، به عادت‌های بد غذایی افراد (مثل نوشیدن مقدار زیادی نوشابه)
ربط داشته باشد. اضافه وزنی که افراد تجربه می‌کنند، ممکن است ناشی از
عادت‌های غذایی ناسالم فعلی‌شان باشد نه مصرف نوشابه‌های رژیمی.
مطالعات آزمایشگاهی این ادعا که نوشابه‌های رژیمی منجر به اضافه وزن
می‌شوند را تایید نمی‌کنند. در واقع، این مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند
که جایگزین کردن نوشیدنی‌های شیرین شده با قند با نوشابه‌های رژیمی منجر به
کاهش وزن می‌شود.
در یک مطالعه، افراد مبتلا به اضافه وزن به دو گروه تقسیم شدند. از یک
گروه خواسته شد به مدت یک سال هر روز ۷۱۰ میلی‌لیتر نوشابه رژیمی بنوشند.
به گروه دیگر هم گفته شد هر روز به همین میزان آب بنوشند.
در پایان مطالعه، گروهی که نوشابه‌ی رژیمی نوشیده بودند، در مقایسه با
گروه دیگر که آب نوشیده بودند، به طور میانگین کاهش وزن۶.۲۱ کیلوگرم را
تجربه کردند. این در حالی است که گروه دیگر، ۲.۵ کیلوگرم کاهش وزن داشتند.
با این وجود، به مطالعات با کیفیت بیشتری برای تعیین صحت تاثیرات نوشابه‌های رژیمی بر کاهش وزن نیاز است.
تاثیر نوشابه‌های رژیمی بر دیابت و بیماری قلبی
اگرچه نوشابه‌های رژیمی هیچ کالری، قند یا چربی‌ای ندارند، اما در چند
مطالعه ثابت شده است که با ایجاد دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی مرتبط
هستند. یک مطالعه به این نتیجه رسید که نوشیدن روزانه‌ی نوشیدنی‌های شیرین
شده با قندهای مصنوعی، ۸ تا ۱۳ درصد بیشتر با خطر دیابت نوع دو مرتبط است.
مطالعه‌ای بر روی بیش از ۶۴ هزار خانم عنوان کرد که نوشیدنی‌های شیرین
شده با قندهای مصنوعی، ۲۱ درصد بیشتر با ایجاد دیابت‌های نوع دو در ارتباط
هستند. با این حال، این میزان نصف میزان خطر مرتبط با نوشیدنی‌های قندی
بود. مطالعات دیگر هم به همین نتیحه رسیدند.
تحلیل اخیر، به طور متناقض به این نتیجه رسید که نوشابه‌ی رژیمی با
افزایش خطر دیابت در ارتباط نیست. همچنین، یک مطالعهی دیگر به این نتیجه
رسید که هر نوع ارتباط نوشابه‌ی رژیمی با دیابت می‌تواند به وضعیت سلامت
فعلی، تغییر وزن و شاخص توده‌ی بدنی شرکت کنندگان ربط داشته باشد.
نوشابه‌ی رژیمی همچنین با افزایش خطر فشار خون بالا و بیماری قلبی مرتبط
است. تحلیلی بر چهار مطالعه که شامل بیش از ۲۲۷ نفر بود، نشان داد که مصرف
روزانه‌ی نوشیدنی‌های شیرین شده با شیرینکنندههای مصنوعی، با ۹ درصد
افزایش خطر فشار خون بالا همراه است. سایر مطالعات هم نتایج یکسانی را نشان
دادند.
علاوه بر این، یک مطالعه نوشابه‌ی رژیمی را با افزایش خطر حمله‌ی قلبی
مرتبط دانست؛ اما این مطالعه فقط بر اساس داده‌های مشاهده‌ای بود.
به دلیل اینکه بیشتر مطالعات موجود در این زمینه مشاهده‌ای هستند، ممکن
است بتوان این ارتباط را به یک نحو دیگر توضیح داد. این امکان وجود دارد که
افرادی که نوشابه‌ی رژیمی بیشتری می‌نوشند، خودشان از قبل به دلیل مسائل
دیگری همچون سبک زندگی غلط، در معرض خطر دیابت و فشار خون بالا قرار دارند.
به تحقیقات آزمایشگاهی بیشتری برای اثبات صحت ارتباط بین نوشابه‌ی رژیمی و افزایش سطح قند خون یا فشار خون نیاز است.
تاثیر نوشابه‌ی رژیمی بر سلامت کلیه
نوشیدن نوشابه‌ی رژیمی با افزایش خطر بیماری‌های مزمن کلیه در ارتباط
است. مطالعهی اخیر، رژیم غذایی بیش از ۱۵ هزار نفر را تحلیل کرد و به این
نتیجه رسید که افزایش مصرف نوشابه‌ی رژیمی در هر هفته، با خطر ابتلا به
مرحله‌ی نهایی بیماری کلیوی در ارتباط است.
خطر ابتلا به بیماری کلیوی در افرادی که در هفته بیش از هفت لیوان
نوشابه رژیمی می‌نوشند، در مقایسه با افرادی که کمتر از یک لیوان نوشابه‌ی
رژیمی می‌نوشند، دو برابر بیشتر است. علت آسیب دیدن کلیه در اثر نوشیدن
نوشابه، وجود فسفر در آن است، که میزان اسید موجود در کبد را افزایش
می‌دهد.
مطالعات در این زمینه نتایج متناقضی را نشان می‌دهند. یک مطالعهی
مشاهده‌ای عنوان کرد که افرادی که نوشابه رژیمی می‌نوشند، با خطر بیشتر
ابتلا به سنگ کلیه مواجه هستند، اما این میزان خطر بسیار کمتر از میزان خطر
مرتبط با نوشابه‌های معمولی است. به هر حال این مطالعه توسط تحقیقات دیگر
تایید نشده است.
مطالعهی دیگر به طور متناقض گزارش کرد که وجود سیترات و مالات در بعضی
نوشیدنی‌های رژیمی، به درمان سنگ کلیه کمک می‌کند. هر چند به تحقیقات و
مطالعات انسانی بیشتری در این زمینه نیاز است.
تاثیر نوشابه‌ی رژیمی بر زایمان زودرس و چاقی مفرط در کودکی
نوشیدن نوشابه‌های رژیمی در دوران بارداری منجر به نتایج منفی، از جمله زایمان زودرس و چاقی مفرط در کودکان می‌شود.
مطالعه‌ای بر روی بیش از ۶۰ هزار نفر به این نتیجه رسید که مصرف
نوشیدنی‌های حاوی قند و شیرین شده با شیرینکنندههای مصنوعی، ۱۱ درصد
بیشتر با خطر زایمان زودرس مرتبط است.
مطالعهی دیگر نشان داد که احتمال زایمان زودرس در خانم‌هایی که هر روز
نوشابه‌ی رژیمی مصرف می‌کنند، ۱.۴ بار بیشتر از خانم‌های دیگر است.
هر چند مطالعات اخیر، هیچ ارتباطی بین نوشابه‌ی رژیمی و زایمان زودرس
نشان ندادهاند؛ با این حال، باید توجه داشت که مطالعات اخیر بزرگ مقیاس
نبودند و توضیح دقیقی مبنی بر نحوه‌ی ارتباط خطر زایمان زودرس و نوشابه‌های
رژیمی ارائه ندادهاند.
علاوه بر زایمان زودرس، مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با شیرینکنندههای
مصنوعی هنگام بارداری، با افزایش خطر چاقی مفرط در کودکان همراه است. یک
مطالعه نشان داد که مصرف روزانه‌ی نوشابه‌های رژیمی هنگام بارداری، خطر
اضافه وزن کودکان را در یک سالگی افزایش می‌دهد.
به مطالعات بیشتری برای تحلیل خطرات بلند مدت نوشابه‌های رژیمی بر روی سلامتی جنین در رحم مادر نیاز است.
سایر تاثیرات نوشابه‌های رژیمی بر سلامتی
دیگر اثرات نوشابه‌های رژیمی عبارتند از:
- کاهش کبد چرب: برخی مطالعات نشان می‌دهند که جایگزین
کردن نوشابه‌ی معمولی با نوشابه‌ی رژیمی می‌تواند چربی کبد را کاهش دهد.
بعضی مطالعات دیگر هیچ تاثیری را در این زمینه نشان ندادهاند.
- عدم افزایش رفلاکس معده: بر خلاف بعضی از گزارشات،
نوشیدنی‌های کربناته، رفلاکس یا سوزش سر دل را تشدید نمی‌کنند. تحقیقات
موجود در این زمینه متناقض هستند و به تحقیقات بیشتری برای اثبات این ادعا
نیاز است.
- عدم ارتباط با سرطان: بیشتر تحقیقات انجام شده بر
روی شیرینکنندههای مصنوعی و نوشابه‌های رژیمی به هیچ مدرکی مبنی بر
سرطان‌زا بودن نوشابه‌های رژیمی دست پیدا نکرده‌اند.
- افزایش پوکی استخوان: نوشابه‌های رژیمی و معمولی منجر
به کاهش تراکم و توده‌ی استخوان در خانم‌ها (و نه آقایان) می‌شوند. کافئین
و فسفر موجود در نوشابه در جذب کلسیم اختلال ایجاد می‌کند.
- پوسیدگی دندان: نوشابه‌های رژیمی مانند نوشابه‌های معمولی به دلیل سطح PH اسیدی، منجر به پوسیدگی دندان می‌شوند.
- افسردگی: مطالعات مشاهده‌ای به این نتیجه رسیده‌اند
که افرادی که هر روز نوشابه‌ی معمولی یا رژیمی می‌نوشند، با خطر بیشتر
ابتلا به افسردگی مواجه هستند. هر چند برای اینکه متوجه شویم نوشابه‌ی
رژیمی علت افسردگی است یا نه، به آزمایشات بیشتری نیاز داریم.
نکته‌ی پایانی
تحقیقات متناقضی درباره‌ی تاثیرات نوشابه‌های رژیمی وجود دارد. برخی
نتایج هشدار دهنده به نظر می‌آیند. با این حال، به تحقیقات آزمایشگاهی با
کیفیت بیشتری برای نتیجه گیری درباره‌ی تاثیرات نوشابه‌های رژیمی بر سلامتی
نیاز است.
با این وجود، یک نکته قطعی است: نوشابه‌های رژیمی هیچ ارزش غذایی‌ای به
رژیم غذایی شما اضافه نمی‌کنند. بنابراین بهتر است آن‌ها را با سایر
نوشیدنیها مانند شیر، قهوه، چای سیاه یا چای گیاهی و دیگر نوشیدنی‌های
سالم جایگزین کنید.
منبع: healthline